مبحث آروماتیکها در شیمی آلی و هم شیمیمعدنی وجود دارد و بخش مهمی از آموزش شیمی به حساب میآید. آروماتیکها در واقع ترکیباتی هستند که از نظر رفتارشیمیایی مشابه بنزن بوده. برخی از این مواد، حتی به ظاهر شباهتی به بنزن ندارند. برخلاف آلکنها و آلکینها بنزن و سایر ترکیبات آروماتیک، تمایلی برای انجام واکنشهای افزایش از خود نشان نمیدهند، ولی در واکنشهای جانشینی شرکت میکنند که یکی از صفات شاخص این دسته از مواد است. اگر گروههای عاملی روی حلقه قرار بگیرند، بر واکنشپذیری حلقه اثر خواهند گذاشت. واکنشپذیری عوامل متصل به حلقه نیز بهوسیله بخش آروماتیک تحتتأثیر قرار میگیرد.
نامگذاری آروماتیکها
دراغلب اوقات که بخشهای غیرآروماتیک ترکیباتآروماتیک از بخش آروماتیک آنها کوچکتر است، بخشهای غیرآروماتیک بعنوان استخلاف یا شاخههای بخش آروماتیک در نظر گرفته میشوند و نام ترکیب آروماتیک با ترکیب محل و نام شاخهها با نام بخش آروماتیک بدون استخلاف بدست میآید. در اینجا نیز شماره گذاری حلقه آروماتیک برای تک حلقهایها مشابه سیکلوآلکانها به شکلی انجام میشود که در حد امکان به شاخهها شمارههای کمتری برسد.
در مورد مشتقات بنزن در صورتیکه تک استخلافه باشند، نیازی به ذکر شماره نیست. بعنوان مثال بجای 1-پروپیل بنزن صرفاً پروپیل بنزن میگوییم. در صورتیکه مشتقات بنزن دو استخلافه باشند، از نظر موقعیت شاخهها و شمارههای آنها سه حالت 1،2 و 1،3 و 1،4 را خواهیم داشت که به ترتیب اورتو، متا و پارا نیز نامیده میشوند. در مورد سه استخلافها حتماً بایستی از شمارهها برای ذکر موقعیت گروهها استفاده کنیم. اما آنچه در این محتوا مد نظر ما است مفهوم اورتو، متا و پارا است بنابراین با توجه به توضیحات زیر:
- استخلافها روی شماره های 1 و 3 قرار بگیرند گفته میشود متا که با نماد m- نشان داده میشود.
- استخلافها روی شماره های 1 و 4 قرار بگیرند گفته میشود پارا که با نماد p- نشان داده میشود.
- استخلافهای روی حلقه به 3 گروه برسد استفاده از لفظ اورتو، متا و پارا اشتباه است و باید با قید شماره آنها را نام ببریم.
استفاده از این لفظ ها(اورتو-متا-پارا) در سیکلو آلکانها و... اشتباه است و فقط از این لفظ ها در حلقههای آروماتیک استفاده می شود چرا که سیکلو آلکان و... جزو آروماتیک ها به حساب نمیآیند.
- سه شنبه ۲۵ شهریور ۹۹